ASİTLER VE BAZLAR
ASİTLER
Suda çözündüklerinde H+ iyonu veren maddelere asit denir.
Asitlerin özellikleri
- Asitlerin sulu çözeltilerinin tatları ekşidir. (Her asi- din tadına bakılmaz)
- Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya dönüştürürler.
- Kuvvetli asitler yakıcı ve tahriş edicidir.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
*HCl suda= (H+) + (Cl–)
- Sulu çözeltilerinde Ph değerleri 7’den küçüktür.
- Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. (Nötrleşme tepkimesi)
- Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır.
- Metallerle tepkime vererek H2 gazı oluşturur.
BAZLAR
Suda çözündüğünde hidroksit iyonu (OH-) verebilen maddelere baz denir.
Bazların Özellikleri
- Sulu çözeltilerinin tatları acıdır. (Her bazın tadına bakılmaz)
- Kırmızı turnusol kağıdını mavi renge dönüştürürler.
- Ele kayganlık hissi verirler.
- Kuvvetli bazlar tahriş edicidir.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
*NaOH suda= (Na+) + (OH–)
- Sulu çözeltilerinde pH değerleri 7’den büyüktür.
- Bazlar asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. (Nötrleşme tepkimesi)
- Temizlik malzemelerinin yapımında kullanılırlar.
- Bazlar cam, kristal ve porselenleri matlaştırır.
Asit ve Baz kuvvetleri Kuvvetli asit / Zayıf asit Kuvvetli baz / Zayıf baz
Asit ve bazların kuvvetini tespit etmek için Ph kağıdı kullanılır. Ph kağıdının renk değiştirmesi sayesinde asit ve bazın ne kadar kuvvetli olduğunu öğrenebiliriz.
Ph ölçeği
Eğer ph ölçeği 0 ile 7 arasında değer alıyorsa bu madde asidik özellikte, 7 ile 14 arasında bir değer alıyorsa bu madde bazik özelliktedir. 7 nötrdür . Bu değer sıfıra yaklaştıkça maddenin asit kuvveti artıyor, 14 e yaklaştıkça da bazik kuvveti artıyor demektir.
Bazı asitler;
HCOOH – Formik asit – Karınca asidi
HCl – Hidroklorik asit – Tuz ruhu
H2CO3 – Karbonik asit – Gazoz HNO3 – Nitrik asit- Kezzap CH3COOH – Asetik asit – Sirke Limon – Sitrik asit
Süt/yoğurt – Laktik asit
Kolalı içecek – Fosforik asit – H2PO4
Elma – Malik asit Üzüm – Tartarik asit Çilek – Folik asit
Hazır meyve suyu – Benzoik asit
Hazır reçel – Sorbik asit
Bazı bazlar;
NaOH –Sodyum hidroksit – Sud kostik
KOH –Potasyum hidroksit – Potas kostik Ca(OH)2 –Kalsiyum hidroksit – Sönmüş kireç CaCO3 – Kireç taşı
Al(OH)3 –Alüminyum hidroksit Mg(OH)2 –Magnezyum hidroksit NH3 –Amonyak
Na2Co3 – Çamaşır sodası – Sodyum karbonat
NaClO – Sodyum hipoklorit – Çamaşır suyu
Asit ve bazları gıda maddelerinden uzak ve çocukların erişemeyeceği yerlerde tutmalıyız.
Eldiven kullanılmalı.
Asit baz ile kaza anında yapılması gereken ilk davranış; asit baz ile temas eden bölgenin bol suyla yıkanmasıdır. Daha sonra sağlık kuruluşuna başvur- malıyız.
Temizlik malzemelerini kafamıza göre karıştırmamalıyız- örn. çamaşır suyu ile porçöz karıştırılırsa ortaya zehirli bir gaz olan klor gazı çıkar öldürücüdür.)
ASİT YAĞMURLARI
Asidik yağmur, asidik kimyasalların yağmur, kar, sis, çiy veya kuru parçacıklar halinde yeryüzüne düşmesine verilen isimdir. Atmosfere yayılan (CO2) Karbondioksit, (SO2) Kükürtdioksit ve (NO2) Azotdi- oksit gazlarının kimyasal dönüşümlerden geçtik- ten sonra bu damlacıklar yeryüzüne yağmur, kar gibi yollarla düşerler. Bu toprağın asitlik miktarını arttırır ve tatlı su kaynaklarının kimyasal dengesini bozar. Asit yağmuruna yol açan en önemli faktör insan faaliyetidir. Elektrik üretimi, fabrikalar ve motorlu araçlar gibi pek çok insan yapımı nesne zararlı gazları atmosfere bırakır. Bu gazlar asite dönüşüp yere geri düşmeden önce yüzlerce km taşınabilirler. Ayrıca asit yağmuruna neden olan sebeplerden en önemlisi parfüm ve deodorantlardır.
Asit Yağmurlarının Zararları
*Asit yağmurları göller ve nehirlere yağdığında suların asit dengesini bozarak orada yaşayan canlıların olumsuz etkilenmesine sebep olur.
*Doğal ve tarihi yapıların zarar görmesine ne- den olur.(aşındırır)
*Topraktaki mineral oranını düşürür. Bitkilerin beslenmesini etkiler.
*İnsanlarda solunum yolları, akciğer kanseri, astım gibi hastalıklara neden olur.
*Metallere etki ettiği için araba boyaları kısa sürede soluklaşır.
*Yağmurun cildimize temas etmesi sonucu cilt kanseri riskini artırır.
Asit yağmurlarından korunmak için alınabilecek önlemler ;
*Elektrik üretiminde kullanılan termik santrallerin yerine yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten santraller(rüzgar türbini, hidroelektrik santralleri, güneş panelleri) kullanılmalıdır.
*Orman yangınlarının önüne geçilmeli ve engellenmelidir. (Yangın esnasında atmosfere fazla miktarda CO2 gazı verilir.)
*Şehir içi ulaşımlarda toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.
*Fabrika bacalarına filtre takılmalıdır SO2 salınımı minimum düzeye indirilmelidir.
*Araçların egzozlarından çıkan gazlar asit yağmurlarını artıracağı için araç bakımlarının zamanında yapılması gerekir.
*İnsanlara çevre bilinci hakkında eğitim verilmeli ve kirli havalara dayanıklı bitki türleri yetiştirilmelidir, bu sayede dayanıklı bitkiler ortamdaki karbondioksiti oksijene çevirerek belirli ölçüde hava kirliliği azaltılabilir.