İKLİM VE HAVA OLAYLARI

Havada yaklaşık % 78 azot, % 21oksijen ,% 1 oranında su buharı,karbondioksit ve diğer gazlar bulunur.

KURU HAVA : Su buharının göz önüne alınmadığı hava karışımı

ATMOSFER (HAVA KÜRE) :Dünya’nın etrafını saran hava katmanı, gaz kütlesi

HAVA OLAYLARI :

Bir bölgede gün içerisindeki atmosferde (hava küre) gerçekleşen olaylardır. Gerçekleşmesi için mutlaka su buharı gerekir.

SEBEPLERİ: SICAKLIK, NEM (SU BUHARI), BASINÇ

NEM :

Havada bulunan su buharı miktarı.

Hava sıcaklığı  Buharlaşma  nem oranı  Okyanuslardan ,denizlerden,göllerden buharlaşan sular, canlı vücudundan solunum ve terlemeyle havaya karışır. Havadaki su buharı (nem) artar.

Su buharının oranı: hava sıcaklığına, havanın bulunduğu yere, sıcaklığına ,rüzgarın hızına ve yönüne bağlı değişir.

Mutlak nem : havadaki nem miktarı

Maximum nem : hava kütlesinin belirli sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla nem miktarı

Bağıl nem = mutlak nem/ maximum nem

Havadaki nem oranı % ile ifade edilir.

Bağıl nem  suyun buharlaşma hızı  ( nemli havada çamaşırlar geç kurur)

Atmosferdeki nem miktarı deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça azalır.

Havadaki nem HİDROMETRE ile ölçülür.

Havadaki nem yükselerek daha soğuk hava

kütleleriyle karşılaşırsa yoğuşur ve yoğuşan nem yağışı oluşturur.

YAĞIŞ :

-Havadaki su buharının yoğuşarak sıvı veya

katı halde yeryüzüne inmesidir.

-En fazla yağış ekvator bölgesinde, en az yağış çöller ve kutuplardadır

NEMLİ HAVA GÖKYÜZÜNE YAKIN YOĞUŞURSA

1. YAĞMUR: Sıcak havanın etkisiyle yeryüzünde buharlaşan su, yükseklere çıkıldıkça soğuk hava ile karşılaşıp soğur ve su damlacıkları olup yeryüzüne inerken hava sıcaklığı artar.
2. KAR: Havadaki su buharının 0oc ‘nin altında soğuk hava tabakasıyla karşılaşması sonucu su damlacıkları buz kristallerine dönüşür.
3. DOLU: Bulutlardaki su damlacıkları soğuk hava ile karşılaşınca aniden donarak buz parçası halinde yeryüzüne iner.

Hava sıcaklığı: yağmur> kar> dolu

NEMLİ HAVA YERYÜZÜNE YAKIN YOĞUŞURSA

1. ÇİY: Geceleyin hava serinler ve ortam sıcaklığı düşer. Su buharı yoğunlaşıp toprağın ,dalların,yaprağın üzerinde su damlacıkları oluşturur.
2. KIRAĞI: Çok soğuk gecelerde havadaki su buharının sıvı hale geçmeden donması
3. SİS(YERYÜZÜ BULUTLARI):Soğuk olan yeryüzünün hemen üzerindeki havada bulunan su buharının yoğuşmasıyla oluşur. Görüş mesafesini azaltır.

HAVA BASINCI : Havayı oluşturan gazların hareketinden ve ağırlığından dolayı yeryüzüne uyguladığı basınç

Havadaki taneciklerin oluşturduğu basıncı BAROMETRE ile ölçeriz

ALÇAK HAVA BASINCI: Belirli bir alanın üstündeki havanın normalden daha seyrek olması halinde yaptığı basınçtır.Bir başka değişle bir bölgede hava sıcaklığı yüksekse havayı oluşturan gaz taneciklerinin hareketi artar ve tanecikler birbirinden uzaklaşır

YÜKSEK HAVA BASINCI :Belirli bir alalın üstündeki havanın normalden daha fazla sıkışması halinde yaptığı basınçtır.Bir başka değişle bir bölgede hava sıcaklığı azalırsa havayı oluşturan gaz taneciklerinin hareketi azalır ve tanecikler birbirine yaklaşır

Gece-gündüz sıcaklık farkı fazla olduğundan bulut oluşmaz

Hava açıktır.

RÜZGAR:Hava taneciklerinin yüksek hava basıncı olan yerden alçak hava basıncı olan yere doğru yatay yönde hareket etmesidir.

Sebebi: Basınç farkı

Isınan havanın yoğunluğu azalır ve yukarı çıkar.

Hızı m/s, km/h ile gösterilir.

Rüzgarın hızı ANEMOMETRE ile ölçülür.

Rüzgarın hızının çevreye yaptığı etkiyi BEAUFORT ÖLÇEĞİ belirler.0-12 arasında değer alır.

Sıcak hava alanlarında hızlı bir şekilde kendi etrafında dönen rüzgarların büyüklük sıralaması:

ŞEYTAN KULESİ<HORTUM<KASIRGA

HORTUM: Aşağıdaki sıcak-nemli havanın yukardaki soğuk-kuru havayla dar bir alanda aniden yer değiştirmesidir.

KASIRGA: En az 27oC olan suyun sıcak ve havanın nemli olduğu tropikal okyanuslarda görülür.

TERMOMETRE : Havanın sıcaklığını ölçen araç

METEOROLOJİ : Atmosferdeki hava olaylarını inceleyen, hava tahminlerini yapan ve hava olaylarının canlılar üzerindeki etkilerini araştıran bilim dalı

METEOROLOG: Meteoroloji bilimiyle ilgilenen kişi

HAVA TAHMİNİ: Hava olaylarının gözlem ve analize dayanarak önceden öngörülmesidir.

İKLİM:

• Uzun yıllar boyunca olan hava olaylarının ortalaması.
• Bir bölgede iklimi etkileyen faktörler:
• Enlem (ekvatoral uzaklık)
• Denizden yükseklik Denize uzaklık
• Yer şekilleri Bitki örtüsü
• Kara-deniz,deniz-buz,deniz-hava etkileşimleri
• Arazi kullanımı
• İnsan faaliyetleri Güneşten gelen ışınlar

KLİMATOLOJİ(İKLİM BİLİMİ): Atmosferde oluşan hava olayları ile yeryüzünde görülen iklim çeşitlerini inceleyen bilim dalı

KLİMATALOG(İKLİM BİLİMCİ): Klimatoloji ile ilgilenen bilim insanı

İKLİM

Geniş bir bölgede uzun yıllar süren hava olaylarının ortalaması

Değişkenlik az ve kesinlik bildirir Genelleme içeren ifadeler kullanır.

Kurak,nemli,sıcak,soğuk gibi ifadeler kullanır En az 30-35 yıllık hava durumuna ait ortalama verilerle belirlenir

Bilim dalı: klimatoloji

Bilim insanı : klimatolog

HAVA OLAYLARI

Dar bir alanda kısa süre içinde görülen atmosfer olayları

Değişkendir

Rüzgarlı,yağışlı,karlı,sisli gibi ifadeler kullanır Günün sabah,öğle,akşam farklı saatlerinde yapılan günlük gözlemler

Bilim dalı: meteoroloji

Bilim insanı: meteorolog

Hava olayları ve yeryüzü şekilleri

Çöller;günlük sıcaklık farkı ve rüzgar

etkisiyleoluşur. Kumullar yer değiştirir.

Peri bacaları; rüzgar,yağmur sularının kayaları zamanla aşındırmasıyla oluşur.

Kayalar ;günlük sıcaklık farkından dolayı genleşir- büzüşür ve çatlaklar oluşur.Çatlaklara dolan

yağmur suları havanın soğumasıyla donar ve çatlakların parçalanıp ufalanmasına neden olur.

Erozyonla yağmur suları ve rüzgar toprağı bir yerden başka bir yere taşıyıp yer şekillerini oluşturur.

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

İklimlerin yapısında meydana gelen küresel çaptaki değişiklik

SEBEP: atmosferde yoğunluğu ve miktarı artan sera gazları( CO2, NO2,SO2)

SERA ETKİSİ: Güneş ışınlarının bir kısmı Dünya’dan

yansıdıktan sonra atmosferdeki sera gazlarının Güneş ışınlarını tutması sonucu Dünya’nın sıcaklığının artması

Sera etkisi artarsa küresel ısınma meydana gelir

SEBEPLERİ:

fosil yakıt kullanımı Şehirleşme

sanayinin gelişmesi nüfus artışı

SONUÇLARI:

buzulların erimesi ve su seviyesinin yükselmesi buharlaşma miktarı artar

kuraklık-çölleşme ve yağışlarda artış görülür Küresel iklim değişikliğine sebep olur

ÖNLEMLER:

Fosil yakıt kullanımı azaltılmalı Toplu taşıma kullanılmalı

Fabrika bacalarına filtre takılmalı Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalı Yeşil alanlar artırılmalı

Geri dönüşüme önem verilmeli

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SONUÇLARI:

Su kaynakları azalır

Sıcaklık ve kuraklık artar-orman yangınları artar Buzullar erir-canlıların yaşam alanları yok olur Bitki ve hayvan türleri yok olur