İNDİR

sindirim

Vücuda alınan hücreye giremeyecek kadar büyük besin içeriklerinin kana ya da hücrelere girebilecek yani hücre zarından (porlardan) geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. Sindirim olayını gerçekleştiren sisteme (ağızda başlayıp anüste sona eren sisteme) sindirim sistemi denir Sindirim olayının gerçekleşmesinin nedeni, dışarıdan alınan besin maddelerinin hücrelerden geçmesini sağlamak ve dolayısıyla vücuda yararlı hale gelmesinin sağlanmasıdır.

Sindirim 2 şekilde olur:  Mekanik (Fiziksel) Sindirim  ve Kimyasal Sindirim

Mekanik (Fiziksel) Sindirim

Besinlerin dil , diş ve kas hareketleriyle kendisini oluşturan yapıtaşlarına kadar parçalanmadan ufak parçalara kadar parçalanmasına denir.

Mekanik(Fiziksel) Sindirim Hangi Organlarda Nasıl Olur?

Ağızdaki dişler, dil ve yanak kasları sayesinde ağız tüm besinlerin mekanik sindirimini yapar.

Midedeki kasların kasılıp gevşemesi ile mide tüm besinlerin mekanik sindirimini yapar.

Mekanik sindirimde amaç besinlerin yüzeylerini genişleterek enzimlerin daha çok etki etmesini sağlamaktır. Yani kimyasal sindirimin daha çabuk olmasını sağlamaktır.

Kimyasal Sindirim

Hücreye giremeyecek kadar büyük besinlerin su ve enzim kullanılarak yapıtaşlarına kadar(karbonhidratın glikoza kadar, proteinlerin aminoasitlere kadar, yağların yağ asitlerine kadar) ayrılmasına (hücrelere geçebilecek hale getirilmesine) kimyasal sindirim denir.

Kimyasal sindirimde mutlaka enzim ve su kullanılır.

Enzim nedir?

Besinleri yapıtaşlarına kadar parçalanmasını hızlandıran yapılara enzim denir. (Kimyasal değişimleri hızlandıran yapılardır.)

Enzimler görevlerine göre çeşitlidir. Enzimler çeşitli sıvıların içerisinde bulunabilmektedir.(Tükürük, Mide Öz Suyu, Pankreas Öz Suyu)

Sindirim Sistemi Organları

Ağız

Tüm besinlerin ilk olarak mekanik sindirimlerinin çiğneme(dil, diş ve kaslar) ile gerçekleştiği yerdir.

Ağızda bulunan tükürük sıvısının içerisindeki enzimlerle karbonhidratların kimyasal sindirimi başlar.(Karbonhidratlar glikozlara kadar parçalanmaya başlar.)

Yutak

Ağızdan sonra gelen boşluktur. Üst taraftan burun boşluğuna, alt taraftan yemek borusuna ve gırtlağa açılır. Yutak, ağızda çiğnenen ve yumuşatılan besinleri yemek borusuna iletir.

Yutakta (fiziksel veya kimyasal) sindirim olmaz.

Yemek Borusu

Yutak ile mide arasında uzanan, soluk borusunun arkasında bulunan, 20 – 25 cm uzunluğundaki (2 cm çapındaki), düz kaslardan yapılmış olan organdır. Görevi, yutaktan gelen besinleri mideye iletmektir.

Yemek borusu sadece besinleri taşır. Yemek borusunda sindirim olayı gerçekleşmez. Yapısında bulunan düz kaslar (tek yönlü çalışarak yani peristaltik hareket yaparak) kasılıp gevşeyerek besinleri mideye taşır.

Mide

Karın boşluğunun sol üst tarafında, yemek borusu ile ince bağırsak arasında yer alan sindirim sisteminin en geniş organıdır.

Mide, düz kaslardan yapıldığı için kasılıp gevşeyerek yemek borusundan gelen besinleri yoğurur, bulamaç haline getirir.

Bu nedenle midede tüm besinler yine mekanik (fiziksel) sindirime uğrar.

Mide, yapısında bulunan salgı bezlerinin salgıladığı mide öz suyundaki enzimler ile proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır.(Proteinler aminoasitlere kadar parçalanmaya başlar.)

Daha sonra besinler bir süre depo edildikten sonra ince bağırsağa iletilir. Midede karbonhidrat ve yağların kimyasal sindirimi olmaz.

İnce Bağırsak

Bir taraftan mideye, diğer taraftan kalın bağırsağa bağlı olan 7 – 8 m uzunluğundaki (2 – 3 cm çapındaki) kıvrımlı boru olup sindirim sisteminin en uzun organıdır. İnce bağırsakta herhangi bir besinin mekanik sindirimi olmaz.

İnce bağırsak, yağların kimyasal sindiriminin başladığı yerdir. Ayrıca ağızda sindirimi başlayan karbonhidratların, midede sindirimi başlayan proteinlerin ve yağların kimyasal sindirimi pankreas öz suyu sayesinde ince bağırsakta tamamlanır. Yani bu besinler yapı taşlarına ayrılmış olurlar.

İnce bağırsak, kimyasal sindirimin asıl yapıldığı yerdir.

Emilim Olayı

İnce bağırsakta yapı taşlarına ayrılan besinler burada bulunan villüs denen yapılarla emilerek kana verilir. Bu olaya emilim denir. Ve villüsler tarafından emilen yapı taşına ayrılmış besinler(glikoz, aminoasit, yağ asitleri, vitamin, su ve mineraller) kana karışır ve hücre zarından geçerek hücreye ulaşabilirler.

Kalın Bağırsak

İnce bağırsaktan anüse kadar uzanan 1,5 m uzunluğundaki (6 cm çapındaki) borudur.

Kalın bağırsakta mekanik veya kimyasal sindirim olmaz, (villüsler bulunmaz.)

Burada ince bağırsakta emilmeden artık besinler içerisinde kalan vitamin, mineraller ve su geri emilerek kana verilir. Ve artık besinler(posa) bir miktar depolandıktan sonra anüse gönderilir.

Anüs

Kalın bağırsağın dışa açılan kısmıdır.Ayrıca sindirim sisteminin son bölümüdür. Buraya gelen artık maddeler burdan dışarı atılır.

Sindirime Yardımcı Organlar

Karaciğer ve pankreas salgıladığı sindirim salgıları ile sindirime yardımcı olan organlardır. Bu organlar salgılarını ince bağırsağa verirler.

Karaciğer

Vücuttaki en büyük organ olan karaciğer safra adı verilen bir salgı üreterek ince bağırsağa gönderir ve bu gönderdiği salgı sayesinde yağların mekanik(fiziksel) sindirimini yaparak onu kimyasal sindirime hazırlar.

 Pankreas

Pankreas yaprak görünümünde bir organdır. Pankreas ince bağırsaktan gelen uyarı ile pankreas öz suyunu ince bağırsağa döker ve bu sıvı da bulunan enzimler sayesinde buraya gelen karbonhidrat, protein ve yağların kimyasal sindirimi tamamlanmış olur.

Sindirim Sisteminin Sağlığı ve Korunması

1. Aşırı acı, baharatlı, ekşi, yağlı, tuzlu, çok sıcak ya da soğuk besinler yenmemelidir.
2. Yıkanmamış, temizlenmemiş, bayat ve çürük gıdalar yenmemelidir.
3. Alkol sigara, uyuşturucu ve kafeinli, asitli içecekler ve fazla abur cubur kullanılmamalıdır.
4. Yemek sırasında ve yemekten sonra gerektiğinden fazla su içilmemelidir.
5. Lokmaları iyice çiğnemeli ve yavaş yemeliyiz.
6. Yemekten sindirim sistemini yoracak kadar çok yemek yemeden kalkılmalıdır.
7. Lifli besinler (kabak,lahana) yenmelidir.
8. Yeterli, düzenli ve dengeli beslenilmelidir.
9. Stresten kaçınılmalıdır.
10. Bağırsakların çalışması için spor yapılmalıdır.
11. Yemekten sonra vücut dinlendirilmelidir (1 saat).
12. Dişler temiz tutulmalı ve fırçalanmalıdır.
13. Yemeklerden önce ve sonra eller yıkanmalıdır.
14. Rahatsızlıklarda doktora gidilmelidir.

Alkolden ve Sigaradan Uzak Durmak

• • 
• • Alkol, midenin iç yüzeyini örten tabakayı tahriş ederek gastrite ve kusmaya yol açabilir.
  • Midenin üst bölümüyle yemek borusunun alt bölümünde küçük yırtıklara sebep olabilir. Alkolün uzun süre kullanılması özellikle B vitaminlerinin ve diğer besinlerin emilimini engelleyebilir.
  • Ayrıca yüksek miktarda tüketilen alkol, karaciğer için önemli bir tehdit oluşturur.

• • Sigara içme alışkanlığı da benzer sorunlara yol açar.

Yeterli ve Dengeli Beslenme

Vücudun günlük enerji ihtiyacının karşılanabilmesi, büyüme ve gelişmenin sağlıklı olabilmesi için dengeli ve yeterli beslenme gereklidir.

Vücudun günlük enerji ihtiyaçlarının karşılanabilmesi, büyüme ve iyileştirmenin mümkün kılınması için

karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral ve su gibi besin içeriklerinin dengeli ve sağlam olması.