İNDİR

MAYOZ BÖLÜNME

• Şemada görülen “2n”, atların vücut hücrelerindeki kromozom sayısını temsil ettiğine göre “n” neyi ifade etmektedir?
• Yumurta ve sperm hücreleri “n” sayıda kromozom içermesine rağmen döllenme sonucu oluşanhücrede bu sayı neden “2n” olmuştur?
• Sperm ve yumurta hangi olay sonucunda oluşur?
• Mitoz vücut hücrelerinde gerçekleşen bir bölünme ise, mayoz hangi hücrelerde gerçekleşiyor olabilir?

Eşeyli Üreme;

Dişi eşey hücresi (yumurta) ile erkek eşey hücresinin (sperm ya da polen) birleşmesiyle oluşan zigottan yeni bir canlının meydana gelmesi olayı eşeyli üreme olarak adlandırılır.

Eşeyli üremede dişi ve erkek bireyin genetik özellikleri yavrulara aktarılır.

Kalıtsal özelliklerin yavrulara aktarılabilmesi için canlılarda mitozdan farklı bir hücre bölünmesi gerçekleşir. Bu hücre bölünmesine Mayoz Bölünme denir.

Mayoz Bölünmenin özellikleri

• 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür.
• Dişi ve erkek bireylerin üreme sisteminde yumurtalık ve testislerde gerçekleşir.
• Erkek bireylerde sperm ana hücresinden ve ya polen ana hücresinden (2n) sperm hücresi ve polen hücresi (n) oluşmasını sağlar.
• Dişi bireylerde yumurta ana hücresinden(2n) yumurta hücresi(n) oluşmasını sağlar.
• 2n kromozomlu bir üreme ana hücresinden n kromozomlu 4 yavru üreme hücresi oluşur.
• Oluşan yavru hücreler kalıtsal özellikler açısından birbirine benzemedikleri gibi üreme ana hücresine de benzemezler.
• Kromozom sayısı yarıya iner.
• Ergenlik döneminin başlamasıyla mayoz bölünme başlar, dişi bireylerde menapoz dönemiyle biter, erkek bireylerde ise ömür boyu devam eder.
• Canlılarda kalıtsal çeşitliliğin oluşmasını sağlar.
• 2 aşama da gerçekleşir. Bu aşamalar Mayoz-I ve Mayoz-II olarak adlandırılır.

Mayoz bölünmenin gerçekleştiği yerler;

• Testis; Sperm ana hücresinden sperm hücresi
• Yumurtalık: Yumurta ana hücresinden yumurta hücresi
• Başçık: bitkilerde polen ana hücresinden polen hücresi oluşumu
• Yumurtalık: Tohum taslağında yumurta ana hücresinden yumurta hücresi oluşumu.

Mayoz Bölünmenin evreleri;

Mayoz-1 de gerçekleşen olaylar;

• Hücre büyür ve DNA kendini eşler.
• Kromozomlar belirginleşir.
• Homolog kromozomlar karşılıklı olarak birbiri üzerine kıvrılır.
• Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olur.
• Homolog Kromozomlar hücrenin ortasına dizilir.
• Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir. Kromozom sayısı yarıya iner.
• Çekirde bölünmesi tamamlanır ve sitoplazma bölünmesi başlamış olur.
• Hücre boğumlanarak kromozom sayısı yarıya inmiş iki yavru hücre oluşur.

Mayoz-2 de gerçekleşen olaylar;

• Mayoz-1 oluşan 2 yavru hücre mitoz bölünmede ki gibi evreleri geçirerek 4 yavru hücre oluşmasını sağlar.
• Kromotidlerin kutuplara çekilmesi bu evre de gerçekleşir.

Not-1: Homolog kromozomların oluşması, parça değişiminin gerçekleşmesi,kromozom sayısının yarıya inmesi mayoz-I de gerçekleşir.

Not-2: Mayozun Mitoz benzeri evrelerinin görüldüğü kısmı Mayoz-II aşamasıdır. Kromatidler bu aşamada kutuplara çekilir.

Not-3: Mayoz bölünmede DNA eşlenmesi sadece bir kez olur ve bu olay Mayoz-1 de gerçekleşir.

Not-4: Mayoz-1 ve Mayoz-2 nin ortak olan kısmı her iki aşamada da çekirdek ve sitoplazma bölünmesinin gerçekleşmesidir.

Not-5: Homolog kromozom biri anneden diğeri babadan gelen kromozom çiftidir. Bu kromozomlar şekil büyüklük bakımından aynıdır. Aynı karaktere üzerinde etki eden genleri barındırır.

Mitoz ve Mayoz Bölünme arasındaki farklar

Mayoz ve Mitoz akış şeması